Al vanaf het eerste moment dat ik veel bewuster naar de natuur ben gaan kijken, nu zo'n zeven jaar geleden, geniet ik van vlinders. Inmiddels gaat het genieten verder: ik ben gefascineerd, gepassioneerd, ja misschien zelfs wel bezeten van vlinders! Ik vind ze zó mooi. Ze maken me blij. En die passie, die liefde voor vlinders, wil ik enthousiast overdragen op anderen. Iedereen mag zien hoe mooi, hoe bijzonder en hoe belangrijk vlinders zijn. Zodat wij, maar ook volgende generaties, van deze bijzondere diertjes kunnen blijven genieten.
Veel vlinders bedreigd
Want het gaat niet zo goed met onze vlinders. In de afgelopen 100 jaar zijn veel vlinders en leefgebieden van vlinders verdwenen uit ons land. Momenteel worden 31 (!) van de 54 dagvlinders bedreigd in hun voortbestaan (meer lezen). Zelf probeer ik (een klein beetje) te helpen door bijvoorbeeld verantwoord om te gaan met (kwetsbare) leefgebieden van (kwetsbare) vlinders als ik er ga wandelen / fotograferen of door zo veel mogelijk nectar- en waardplanten in onze tuin te zetten.
Mijn wens
Dat dit laatste effect heeft, blijkt onder andere uit het feit dat er regelmatig (niet bedreigde) vlinders hun eitjes afzetten in onze tuin: boomblauwtje op klimop en vlinderstruik, klein koolwitje op damastbloem en groot koolwitje op groene kool. Toen het groot koolwitje begin juli haar eitjes afzette in onze tuin, ontstond bij mij de wens om het hele proces van eitje tot vlinder te volgen en in beeld te brengen.
En ook: mijn dilemma
De levenscyclus van een vlinder vind ik zeer fascinerend: hoe bijzonder is het dat een rups ineens in een pop verandert en dat uit zo'n pop een prachtige vlinder 'kruipt'. Hoe gaat zoiets nu precies in zijn werk? Hoe lang duurt zo'n metamorfose? Dat wilde ik zó graag eens, van begin tot eind, met eigen ogen zien. En nu, met de eiafzet van het groot koolwitje in onze eigen tuin, kreeg ik die kans. Tegelijkertijd worstelde ik met de vraag of ik er goed aan zou doen; je breekt toch, op een bepaalde manier, in in de natuurlijke gang van zaken. Want voor mij stond ook meteen vast dat ik ze 'achter gaas' wilde hebben, zodat ze zo goed mogelijk op zouden kunnen groeien. Dus geen predatie door vogels, mieren, spinnen, kevers etc. en zo min mogelijk kans dat ze geparasiteerd zouden kunnen worden. Een opmerking op de site van De Vlinderstichting heeft me uiteindelijk over de streep geholpen: het uitkweken van rupsen is doorgaans niet moeilijk en zeker de moeite van het proberen waard: het geeft erg veel voldoening als je tenslotte de (nacht)vlinder uit ziet komen en vervolgens ook weer de vrijheid kunt geven. Veel succes toegewenst!
Het groot-koolwitje-project
Terwijl dit dilemma tóch door mijn hoofd bleef spoken, besloot ik om eerst eens rustig te kijken hoe het met deze 49 eitjes van het groot koolwitje zou gaan. Mijn doel voor nu was om de fascinerende levenscyclus van een vlinder, in dit geval het (niet bedreigde) groot koolwitje, te volgen en vast te leggen. Voor mezelf én voor jou, de lezer van mijn blog. En mijn hoop was dat er zoveel mogelijk eitjes (liefst allemaal) uitkomen en als vlinder weer de vrijheid krijgen. Dan was dit project voor mij geslaagd.
Huisvesting en verzorgingGedurende het project heb ik gebruik gemaakt van de uitgebreide informatie over het verzorgen van het groot koolwitje op de site van De Vlinderstichting. We hebben zelf een 'vlinderkweekkast' gemaakt van 60x40x60 cm (lxbxh) en deze voorzien van horgaas (zie foto hiernaast). Het hout is onbehandeld. De rupsen hebben iedere dag verse koolbladeren gekregen en er stonden tevens potten met koolplanten in de kast (groene kool en boerenkool). De kweekkast heeft bij mooi weer overdag buiten (niet in de volle zon) gestaan; bij regen of koud weer én 's nachts stond hij binnen. |  onze vlinderkweekkast |
Eitje | 10 juli: eiafzet |
Dag 0 - 49 prachtige, gele eitjes
Dag 5 - de eitjes zijn doorzichtig geworden
De ontwikkeling van een eitje van het groot koolwitje duurt ongeveer 4 tot 7 dagen (dit is afhankelijk van de hoeveelheid licht en warmte).
Dag 5 - een rupsje is uit zijn eitje gekropen
Rups | 15 juli: de rupsjes kruipen uit het eitje |
Dag 5 - vrijwel alle rupsen zijn er
Dag 6 - vannacht zijn ze begonnen aan het jonge boerenkoolblad
Dag 11 - inmiddels hebben ze een ander 'jasje' en zijn ze behoorlijk gegroeid (1 cm)
Dag 12 - rups met oude huidje naast zich
De ontwikkeling van een rups duurt ongeveer 13 tot 24 dagen (dit is afhankelijk van de hoeveelheid licht en warmte). De rups vervelt in deze periode een paar keer en wordt steeds groter. Tussen 22 en 28 juli vindt er een waar slagveld plaats onder de rupsen: de één na de ander gaat dood. Het lijkt erop dat ze niet uit hun velletje kunnen komen. Waar het aan ligt weet ik niet en ik stuur een mail naar De Vlinderstichting. Er kunnen meerdere oorzaken zijn (o.a. bestrijdingsmiddelen op de koolplanten of behandeld hout, maar dat is bij ons niet het geval). Ook het horgaas zou schadelijke weekmakers kunnen bevatten, maar zeker is dat niet. De Vlinderstichting kan er helaas ook geen duidelijkheid over geven. Soms weet je geen oorzaak of is het gewoon 'vette pech'.
Dag 15: enkele rupsen zijn flink gegroeid (3 cm)
Dag 18: de rupsen van het groot koolwitje krijgen bezoek van een rups van het klein koolwitje (l)
Op 29 juli, de rupsen zijn inmiddels 2 weken oud, hebben slechts 2 rupsen een plekje gezocht om te gaan verpoppen: ze hebben een spinseldraad gesponnen om hun lijfje (ongeveer op de helft, zie foto's). De pop van het groot koolwitje is een zogenaamde gordelpop: een pop die halverwege het lichaam met een spinseldraad ergens aan vast zit.
 |  |
Dag 19: een rups gaat verpoppen: de spinseldraad is duidelijk zichtbaar
Pop | 30 juli: de eerste pop is een feit |
De dag erna, op 30 juli, is de eerste pop een feit. Dit verpoppen had ik graag willen zien én vastleggen, maar het is me helaas niet gelukt.
 |  |
Dag 20: de eerste pop is een feit
Dag 21: de pop beweegt af en toe
Vier dagen later, op 3 augustus, maak ik de pop (inmiddels uitgehard en ca 2 cm lang) heel voorzichtig los door het spinseldraad met een speld van het gaas los te halen. Op onderstaande foto's is te zien dat hij verkleurd is (minder geel, meer groen) en bovendien is prachtig te zien waar bijv. het oog, de vleugel en het achterlijf van de vlinder zit.
 |  |
Dag 24: de losgemaakte pop
Op 4 augustus is de tweede pop een feit en is de derde rups helaas overleden. Nu is het wachten op het uitkomen van deze 2 poppen. Het uitkomen van de pop van het groot koolwitje duurt ongeveer 8 tot 16 dagen. Hoe meer licht en warmte, hoe sneller de ontwikkeling van pop tot vlinder gaat. Op 13 augustus lijkt de eerste pop uit te komen: hij is doorzichtiger geworden, de vleugels zijn goed te zien (zie onderstaande foto). Helaas komt de vlinder niet uit de pop. Reden: onbekend.
De vleugel wordt zichtbaar
Vlinder | 17 aug: de vlinder is uit de pop |
Gelukkig komt op 17 augustus de tweede pop wél uit, maar ben ik er helaas op het moment suprême wéér niet bij (we waren de natuur in). De vleugels zijn al helemaal uitgehard en ze fladdert door de kweekkast. Snel laat ik haar vrij.... en ben heel dankbaar dat ik toch tenminste één prachtig groot koolwitje de vrijheid heb mogen geven...
Dag 38: het uitgekomen groot koolwitje!
Of ik het weer zou doen? Ik weet het nog niet. Dit traject vond ik zwaar: veel rupsen die niet gingen vervellen, steeds donkerder werden en dood gingen, een pop die niet uitkwam. Slechts 1 van de 49 eitjes is vlinder geworden. Dat vind ik heftig! De grote vraag blijft: waar lag het probleem? Was het het gaas, iets anders in de kweekkast, de koolplanten of was het 'een slecht nest'? Frappant is wel dat de klein koolwitjes die óók in de kast hebben gezeten (niet als eitje, maar als bijna volgroeide rups) het wél hebben gered. Dus, mocht een groot koolwitje haar eitjes weer op onze koolplanten afzetten, dan weet ik niet of ik dit traject nog eens in durf te gaan...
