Het oranjetipje

Fladderende oranjetipjes. Ik word er ieder jaar ontzettend blij van. Bovendien kondigen ze voor mij het begin van een nieuw vlinderseizoen aan. Het oranjetipje is een dagvlinder uit de familie van de witjes (Pieridae). Het is een goed te herkennen, typische voorjaarsvlinder die vliegt in april en mei. In een zacht voorjaar kunnen ze zelfs al in maart te zien zijn. Het mannetje heeft een grote oranje vlek in de voorvleugelpunt; bij het vrouwtje ontbreekt deze karakteristieke vlek. De onderkant van de achtervleugel is geelgroen gemarmerd.

Oranjetipje ♂

Pinksterbloem

Het oranjetipje en de pinksterbloem worden altijd in één adem genoemd. Grote kans namelijk dat als je een oranjetipje ziet vliegen, er bloeiende pinksterbloemen in de buurt zijn. De wetenschappelijke namen laten de relatie ook duidelijk zien: Cardamine pratensis (pinksterbloem) en Anthocharis cardamines (oranjetipje). De pinksterbloem is één van de belangrijkste nectarplanten voor de vlinder en één van de belangrijkste waardplanten (voedselplanten) voor de rups. Pinksterbloemen zijn te vinden in vochtige graslanden. Een andere belangrijke nectar- en waardplant is look-zonder-look (te vinden in bosranden). Oranjetipjes zul je dus vooral aantreffen in bloemrijke vochtige graslanden en in bosranden. Wil je ze graag dichter bij huis? In (beschutte) tuinen zijn oranjetipjes dol op judaspenning of damastbloem. Het is dus zeker de moeite waard om deze planten in je tuin te zetten.

Paring

Oranjetipje ♀

​In april verschijnen eerst de mannetjes. Eén tot twee weken later volgen de vrouwtjes. De vlinders leven maar kort: hooguit drie weken. Vrouwtjes besteden veel tijd aan het drinken van nectar. Mannetjes patrouilleren veel: zij vliegen langs vaste routes, bijvoorbeeld langs een bosrand of een berm. Mannetjes achtervolgen alles wat wit is. Als het een vrouwelijk oranjetipje blijkt te zijn, maakt hij haar het hof door wild om haar heen te fladderen. Vrouwtjes paren éénmaal. 

​Een vrouwtje dat door een mannetje benaderd wordt, steekt als ze al gepaard heeft haar achterlijf in de lucht ten teken dat ze niet wil paren en wijst op die manier het baltsende mannetje af. Als het vrouwtje nog niet gepaard heeft en wel wil paren, dan volgt na de baltsvlucht van het mannetje een gezamenlijke baltsvlucht. Samen landen ze in de vegetatie waarna de paring plaatsvindt. Na de paring zoekt het mannetje verder naar andere vrouwtjes. ​

Parende oranjetipjes (♂ links)

Eiafzet

Eitje op de bloemsteel

Het vrouwtje heeft een voorkeur voor waardplanten die op zonnige, beschutte plaatsen groeien. Na de paring zet ze (per plant) één eitje vlak onder de bloemknop op de bloemsteel af. Het flesvormige eitje is eerst wit en wordt later oranje. Het eitje scheidt een stof af die andere vrouwtjes ervan weerhoudt om ook een eitje op dezelfde plant af te zetten. Worden er tóch meer eitjes afgezet, dan eet de oudste rups de rest op.

Popoverwinteraar

Na ongeveer een week komt de rups uit het eitje. Hij voedt zich eerst met de bloemen en vervolgens met de hauwtjes (zaaddoosjes). De rups eet vooral in de vroege ochtend. Als de rups zich gaat verpoppen verlaat hij de waardplant. Uiteindelijk zoekt hij een plekje op een boom, struik of stengel op. Rond de stengel worden draden gesponnen, waarna de rups zich van onder naar boven stevig inspint. Vanaf juni verpopt het oranjetipje zich al: het is dus een soort die als pop overwintert.

Rups op hauwtje judaspenning

Hoewel het een algemeen voorkomende dagvlinder is die verspreid over ons land voorkomt, worden de meeste waarnemingen van oranjetipjes in het oosten gedaan. Ze zijn nu nog als pop aanwezig, maar zodra er zonnige dagen aan komen met zachtere temperaturen zullen ze massaal uit hun pop komen. Ga er in april dus op uit en ga zelf op zoek naar dit fraaie voorjaarsvlindertje.

---

Dit is het derde bericht uit een serie informatieve blogs.
Klik op het label Informatief in de kolom hiernaast om alle blogs uit deze serie te zien.
De getoonde foto's zijn niet vandaag gemaakt.